Todor Rabadzhiyski’nin Mekana Özgü Heykel Enstalasyonu

Levietan‘da Todor Rabadzhiyski, Ege’ye bu kez Limnos Adası’nın görünen ve gizli katmanlarıyla şekillenen bir heykel enstalasyonuyla dönüyor. Eser, adanın kıyılarında yakın zamanda keşfedilen 2.500 yıllık bir Yunan ticaret gemisinden doğrudan etkilenerek konumlandırıldı. Bu arkeolojik iz, bir yeniden inşa çalışması değil, malzeme-bellek-çevre kesişimini yeniden düşünmeye davet eden bir çıkış noktasına dönüşüyor.

Natura 2000 koruma alanına yerleştirilen Levietan – Avrupa’nın biyolojik çeşitliliği korumak için oluşturduğu bu ekolojik ağın içinde – sadece bir manzarayı işgal etmekle kalmıyor, onunla aktif bir diyaloga giriyor. Deniz rüzgarlarının, tuzlu havanın ve kırılgan ekosistemlerin şekillendirdiği bu çevre, heykelin formunu ve yapım sürecini doğrudan etkiliyor. Eser, bu yaşayan bağlam içindeki kendi geçiciliğinin bilincinde. Kalıcılığa direniyor.

Eser, Rabadzhiyski’nin Plus 359 Gallery’deki geçmiş sergisi Raw Perspectives‘in kalıntılarından inşa edildi. Limnos’un açık arazisi için yeniden uyarlanan bu malzemeler oksitlenmiş çelik, çatlamış yüzeyler, anlam yüklü nesneler – artık bir galeri çerçevesine hapsolmuş değil.  Mimari sınırlamalardan arınmış halde, doğrudan korunaksız çevreyle etkileşime giriyorlar. Bir zamanlar kentsel ve kapalı olan, şimdi geçici ve gözenekli hale geliyor.

Levietan başlığı, asırlar boyunca bir deniz canavarı, politik metafor ve kozmik güç olarak karşımıza çıkan Leviathan’a dolaylı bir gönderme yapıyor. Rabadzhiyski, orijinal yazımı bozarak bu terimi tek bir yoruma indirgenemez hale getiriyor. Bu bağlamda Levietan, çözüme kavuşmamış bir şeye dönüşüyor: harabe ile gemi, imparatorluk ile yok oluş, doğa ile tarih arasında sürüklenen bir yapı.

Eser, çöküş ve dönüşüm döngülerini izliyor — malzemelerin zamanı nasıl içine çektiğini, toprağın ulusların gömmeyi seçtiği şeyleri nasıl arşivlediğini keşfe çıkıyor. Levietan, mitolojiye bir kaçış olarak değil, resmi anlatıların altında direnenleri incelemek için bir çerçeve olarak yaklaşıyor. Heykel geçmişi betimlemiyor; onun bozulmuş yankılarına kulak veriyor.

Rabadzhiyski korumanın paradoksunu sorguluyor: sürekli dönüşen bir mekân nasıl muhafaza edilir? Levietan bir anıt değil. Bir kesinti. Kırılganlıkla direncin zıt değil, birbirine dolanmış olduğunu hatırlatan bir müdahale.